Badanie ksiąg rachunkowych

Badanie ksiąg rachunkowych jest procesem weryfikacji poprawności dokonanych w nich zapisów oraz ich rzetelności. Podstawowym celem takiego działania jest więc sprawdzenie, czy księgi rachunkowe są prowadzone zgodnie ze stanem faktycznym – zachodzących w przedsiębiorstwie zdarzeń gospodarczych – oraz w oparciu obowiązujące przepisy prawa.

Badanie ksiąg rachunkowych – kto jest do niego zobligowany?

Zgodnie z przepisami polskiego prawa funkcjonują firmy, dla których badanie ksiąg rachunkowych jest niezbywalnym obowiązkiem. Muszą je wykonywać przede wszystkim spółki akcyjne oraz spółki z o.o., których obroty w poprzednim roku obrotowym osiągnęły poziom co najmniej 5 mln euro netto i posiadają choć jednego akcjonariusza, ale także te, których udziały wystawione są do obrotu publicznego na rynku regulowanym lub innym, alternatywnym systemie obrotu. To nie wszystko – badania ksiąg rachunkowych muszą przeprowadzać także spółki z o.o. o przychodach ze sprzedaży większych niż 2,5 mln euro oraz spółki jawne i partnerskie, które również odnotowały pułap sprzedaży wyższy niż 2,5 mln euro netto w poprzednim roku obrotowym. Co istotne, nie tylko przepisy prawa mogą nakładać na przedsiębiorstwo obowiązek przeprowadzenia tego rodzaju procedury – badanie ksiąg może być wymagane umowami z kontrahentami lub decyzją sądu czy innego organu państwowego. Zgodnie z Ustawą o rachunkowości przeprowadzić je muszą także spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe, banki krajowe, oddziały banków zagranicznych i kas kredytowych, zakłady ubezpieczeniowe i oddziały zagranicznych firm inwestycyjnych. Obowiązek nałożony jest także m.in. na spółki akcyjne, krajowe instytucje płatnicze oraz wszystkie podmioty działające w oparciu o przepisy o obrocie papierami wartościowymi.

Badanie ksiąg rachunkowych przez biegłego rewidenta

Kto wykonuje badanie ksiąg? Najczęściej proces ten przeprowadzają biegli rewidenci, których wiedza i kompetencje pozwalają na zrealizowanie go bardzo rzetelnie. Badanie ksiąg rachunkowych przez biegłego rewidenta to pewność, że księgi prowadzone są w firmie rzetelnie – pod kątem stanu faktycznego, zachodzących w przedsiębiorstwie zdarzeń gospodarczych oraz zgodnie z obowiązującym prawem. Może być ono przeprowadzane nie tylko w oparciu o występujący obowiązek, ale także w celu wskazania akcjonariuszom czy wierzycielom realnej sytuacji finansowej podmiotu.

Badanie ksiąg rachunkowych – jak przebiega?

Procedura badania ksiąg to inaczej autyt księgowy, który jest bardzo złożony i skomplikowany. Przede wszystkim wymaga od przeprowadzającego podmiotu – najczęściej biegłego rewidenta – ogromnej rzetelności, dokładności i znajomości aktualnie obowiązujących przepisów prawa. Do jego wykonania biegły rewident może współpracować z różnymi podmiotami – firmami zewnętrznymi lub ekspertami określonych dziedzin, którzy pomogą mu w pełni zweryfikować analizowane dokumenty. Proces ten rozpoczyna się od ustalenia z firmą zakresu przeprowadzanego badania oraz terminu, w którym zostanie wykonane. W oparciu o wskazany zakres tworzy się z kolei plan procesu, który określa działania podejmowane w ramach procedury oraz dokładną lista dokumentów, jakie będą weryfikowane oraz jakie procedury będą przeprowadzone.

Samo badanie ksiąg rachunkowych przez biegłego rewidenta polega na szczegółowych oględzinach dokumentacji, weryfikacji poprawności zapisów w niej dokonanych – w tym porównywanie dokumentów z zapisami w księgach rachunkowych, by sprawdzić czy są ze sobą zgodne. To także sprawdzenie czy księgi są prowadzone w sposób odpowiedni dla aktualnie obowiązujących przepisów prawa. Wynikiem badania ksiąg rachunkowych jest raport z badania, w którym wskazane są nie tylko wyniki analizy, ale także dokładny jej przebieg. To także szczegółowa lista uwag oraz zaleceń w zakresie poprawy standardów księgowych, które obowiązują w firmie. Raport zostaje przekazany organom państwowym oraz właścicielem przedsiębiorstwa – czasami może być także publikowany do ogólnej wiadomości – odbywa się to w przypadku spółek publicznych. Raport służy również do prezentowania kondycji finansowej firmy akcjonariuszom czy wierzycielom.

Badanie ksiąg przez biegłego rewidenta – raport

Raport z badania ksiąg rachunkowych firmy zawiera zbiór informacji na temat finansowej kondycji firmy, wykaz występujących w niej błędów oraz rekomendowanych metod ich wyeliminowania. To jednak także szereg informacji o przeprowadzonym badaniu, wraz ze wskazaniem zastosowanych procedur i metod badawczych oraz zakresu przedmiotowego i podmiotowego prowadzonej analizy. To dokładna ocena wyników finansowych wraz z oceną poprawności prowadzonych zapisów. Wszystkie wykazane błędy muszą zawierać zalecenia rewidenta w zakresie poprawy procedur księgowych w przedsiębiorstwie oraz wskazanie tych nierzetelnych lub niezgodnych z przepisami prawa obszarów. Pod raportem musi znaleźć się także podpis biegłego rewidenta, który potwierdza nim zgodność przeprowadzonej procedury z obowiązującymi przepisami.